Thiết lập cơ sở dữ liệu

Trong thư mục mysite chứa một file tên là settings.py, file này chứa các thông tin cấu hình server của bạn.

Mặc định thì Django server sử dụng cơ sở dữ liệu SQLite, và trong bài này mình cũng sẽ sử dụng SQLite cho đơn giản, nếu bạn dùng SQLite thì bạn không cần quan tâm đến việc tạo CSDL và cấu hình user, nhưng nếu bạn muốn sử dụng CSDL khác thì trong file settings.py, bạn tìm đến đối tượng DATABASES và thay đổi các giá trị sau:

• ENGINE: tên module dành cho từng CSDL, mặc định sử dụng SQLite
  • django.db.backends.sqlite3 – cơ sở dữ liệu  SQLite
  • django.db.backends.postgresql – cơ sở dữ liệu PostgreSQL
  • django.db.backends.mysql – cơ sở dữ liệu MySQL
  • django.db.backends.oracle – cơ sở dữ liệu Oracle
• NAME: tên CSDL, mặc định là file db.sqlite3 được tạo ra ở thư mục gốc của server. Nếu bạn không dùng CSDL SQLite thì bạn phải tạo CSDL với tên trùng với NAME trong CSDL mà bạn dùng (bằng câu lệnh CREATE DATABASE <name>)

Ngoài ra nếu bạn không dùng SQLite thì bạn cũng phải cung cấp thêm các thông tin USER, PASSWORD, HOST nữa và user phải có quyền truy cập CSDL cũng như một số quyền như ghi, xem…

Trong file settings.py còn có một list có tên là INSTALLED_APPS, mặc định khi tạo một project, Django cung cấp cho chúng ta một số ứng dụng thường dùng trong list này. Trong bài sau chúng ta sẽ dùng một ứng dụng trong list này đó là django.contrib.admin.

Mỗi ứng dụng trong list này sẽ giúp Django tìm các model để tạo bảng tương ứng trong file CSDL, nhưng khi tạo project thì các bảng này không tự động được tạo trong file db.sqlite3, để tạo các bảng này thì chúng ta chạy lệnh sau:

C:\Project\mysite>python manage.py migrate

Lệnh migrate sẽ tìm các module được liệt kê trong list INSTALLED_APPS (trong file mysite/settings.py) và tạo các bảng CSDL tương ứng.

Tạo mô hình dữ liệu cho ứng dụng

Mô hình ở đây giống như lớp trong lập trình hướng đối tượng hoặc Model trong mô hình MVC vậy thôi, không có gì khó hiểu cả 🙂

from django.db import models

class Question(models.Model):
    question_text = models.CharField(max_length=200)
    pub_date = models.DateTimeField('date published')

class Choice(models.Model):
    question = models.ForeignKey(Question, on_delete=models.CASCADE)
    choice_text = models.CharField(max_length=200)
    votes = models.IntegerField(default=0)

Chúng ta sẽ tạo 2 mô hình (2 lớp…) là Question và Choice.

class Question(models.Model):
...
class Choice(models.Model):

Mỗi mô hình được tạo ra phải được kế thừa từ lớp django.db.models.Model.

question_text = models.CharField(max_length=200)
pub_date = models.DateTimeField('date published')
...
votes = models.IntegerField(default=0)

Mỗi thuộc tính trong mô hình được kế thừa từ một lớp Field, đây là một lớp ảo trong Django, lớp này lại có nhiều lớp kế thừa khác đại diện cho mỗi kiểu dữ liệu ví dụ như CharField là kiểu text, DateTimeField là kiểu DateTime…

Tham số max_length là số lượng ký tự tối đa, đây là tham số bắt buộc phải có. Các tham số còn lại như default… là tham số tùy chọn, không có cũng được.

question = models.ForeignKey(Question, on_delete=models.CASCADE)

Ngoài các kiểu dữ liệu thường dùng thì chúng ta còn có kiểu khóa ngoại được định nghĩa trong lớp ForeignKey, tham số đầu tiên là bảng mà khóa ngoại này tham chiếu tới, on_delete=models.CASCADE tức là khi dữ liệu trong bảng cha có sự thay đổi thì dữ liệu trong bảng con cũng sẽ thay đổi theo, chẳng hạn như bản ghi trong bảng Question bị xóa thì các bản ghi trong bảng Choice có tham chiếu tới bản ghi trong bảng Question này cũng sẽ bị xóa.

Tạo bảng trong CSDL từ Model

Sau khi đã tạo các lớp mô hình trong Python, Django sẽ nhìn các thuộc tính trong từng lớp để tạo các bảng tương ứng trong CSDL và tạo thêm các lớp mới trong Python cung cấp các hàm để bạn thao tác với các bảng trong CSDL.

INSTALLED_APPS = [
    'polls.apps.PollsConfig',
    'django.contrib.admin',
    'django.contrib.auth',
    'django.contrib.contenttypes',
    'django.contrib.sessions',
    'django.contrib.messages',
    'django.contrib.staticfiles',
]

Để Django tạo các bảng mới trong CSDL thì chúng ta phải khai báo trước trong list INSTALLED_APPS đã bằng cách thêm dòng polls.apps.PollsConfig.

C:\Project\mysite>python manage.py makemigrations polls

Tiếp theo bạn chạy lệnh makemigration polls để báo cho Django biết là bạn đã thay đổi một số mô hình, ở đây là thêm 2 lớp mới trong gói polls.

Migrations for 'polls':
  0001_initial.py:
    - Create model Choice
    - Create model Question
    - Add field question to choice

Django sẽ tạo một file python để lưu các thông tin về sự thay đổi này, ở đây là file 0001_initial.py.

C:\Project\mysite>python manage.py migrate
Operations to perform: 
Apply all migrations: admin, contenttypes, polls, auth, sessions
Running migrations:
Rendering model states... DONE
Applying polls.0001_initial... OK

Chúng ta chạy lại lệnh migrate để Django cập nhật lại CSDL. Lúc này CSDL chúng ta sẽ có thêm 2 bảng mới là polls_choice và polls_question (tên bảng được đặt theo cú pháp <tên package>_<tên lớp>).

Thao tác với các bảng

Sau khi Django đã tạo các bảng bạn có thể bắt đầu thực hiện các công việc thường dùng như thêm-sửa-xóa… bản ghi.

C:\Project\mysite>python manage.py shell

Bạn có thể sử dụng trình shell mà Django cung cấp sẵn trong file manage.py. Nếu bạn không muốn chạy trực tiếp trong Command Prompt mà muốn chạy trong file .py riêng thì trong file .py đấy bạn phải khai báo các dòng dưới đây:

import os
import django
os.environ.setdefault("DJANGO_SETTINGS_MODULE", "mysite.settings");
django.setup()

Các dòng này sẽ thiết lập biến môi trường DJANGO_SETTINGS_MODULE trỏ đến module mysite.settings, mục đích là để chỉ cho Python biết đường dẫn import. Mặc định khi chạy file manage.py từ cmd thì biến này sẽ được Django thiết lập luôn.

>>> from polls.models import Question, Choice
>>> Question.objects.all()
[]

>>> from django.utils import timezone
>>> q = Question(question_text="What's new?", pub_date=timezone.now())

>>> q.save()

>>> q.id
1

>>> q.question_text
What's new?
>>> q.question_text = "What's up?"
>>> q.save()

from django.db import models
class Question(models.Model):
    question_text = models.CharField(max_length=200)
    pub_date = models.DateTimeField('date published')
    def __str__(self):
        return self.question_text
class Choice(models.Model):
    question = models.ForeignKey(Question, on_delete=models.CASCADE)
    choice_text = models.CharField(max_length=200)
    def __str__(self):
        return self.choice_text

Chúng ta override phương thức __str__(), nếu không khi gọi phương thức str() mặc định sẽ cho output khá kì quái.

Sau đó chúng ta tắt và mở lại shell, rồi chạy thử đoạn lệnh sau sẽ được kết quả khác:

>>> c = q.choice_set.filter(choice_text__startswith='Just hacking')
>>> c.delete()

Để xóa một bản ghi trong bảng thì chúng ta dùng phương thức delete().